Iedereen kent het concept greenwashing inmiddels wel. Bedrijven zeggen te doen aan duurzaam ondernemen terwijl er in werkelijkheid nauwelijks iets gebeurt. Ook bij het investeren in beleggingsfondsen krijg je hiermee te maken. Daar kwam ook Lucy Carraz (business development director) achter toen ze haar geld duurzaam wilde investeren.

Carraz ging met de intentie om duurzaam te investeren op zoek naar fondsen die zich hierom bekommerden en kwam uit bij het beleggingsplatform Nutmeg die investeringen in ESG fondsen aanbood . ESG staat voor ‘Environmental’, ‘Social’ en ‘Governance’. Deze drie kernwaarden bleken in realiteit toch minder aandacht te krijgen. Een groot deel van de aandelen zat namelijk in bank aandelen, ondervond Carraz. Ze was niet de enige die deze conclusie trok. Veel grote investeerders kwamen tot de realisatie dat hun geld niet ging naar waar zij op doelden. Al vaker borrelden er onderzoeken op van schandalen op het gebied van misleidende informatie omtrent ‘duurzaam’ investeren. Woorden zoals ‘groen’ of ‘sociaal verantwoord’ zijn voorbeelden van vage termen die gebruikt worden door fondsen om te misleiden, zegt Fiona Huntriss. Huntriss is partner van Pallas Partners, een advocatenkantoor dat zich focust op financiële wetgeving. Zelf heeft ze de nodige portie misleidende verkoopschandaal cases meegemaakt. De vage woorden vanuit de beleggingsindustrie zijn altijd betwist. Over gesimplificeerde termen als ‘duurzaam’ en ‘ethisch’ kunnen simpel verdraaid worden.

Op dit moment is er veel vraag naar groene, ecologische, duurzame en ethisch verantwoorde producten. In het laatste kwartaal van 2021 werd er zo’n 142,5 miljard dollar geïnvesteerd in duurzame fondsen. Het totale globale duurzame vermogen komt daarmee op 2,7 biljoen dollar, waarvan drie kwart uit Europa komt. Een groot deel hiervan lijkt dus niet in de beoogde doelen geïnvesteerd te worden. Voorgaande schandalen hebben er al voor gezorgd dat de industrie beter gecontroleerd werd. In de praktijk blijkt het toch lastiger. Fondsbedrijven maken zelf gebruik van ESG-metrics van derde partijen en eigen onderzoek. Ook zij zijn zoekende om de juiste informatie te bieden. Hoewel er een bewustzijn heerst van onzekerheid over de werkelijke duurzame uitkomst van activiteiten waarin geïnvesteerd wordt promoten deze fondsen toch met ‘duurzaam’ en ‘groen’. De Duitse overheidsorganisatie BaFin startte een onderzoek naar DWS nadat het voormalig hoofd van ESG vermeende dat klanten misleid werden.

Wat betekend groen zijn?

Het gebruiken van termen zoals ESG hebben een zwaardere wettelijke lading dan gedacht zeggen advocaten. Fondsen kunnen zich aardig in de nesten werken wanneer resultaten van bedrijven op het gebied van verantwoord ondernemen niet overeenkomen met de beloften.

Een maatstaf voor het kunnen beoordelen van verantwoord ondernemen is het klimaat akkoord van Parijs, zegt Luke Fletcher. Het Parijs akkoord is technisch gezien bindend aan landen en zorgt ervoor dat veel, zeker grotere bedrijven, zich aan de afspraken houden. Ook lijkt het erop dat de normen worden overgenomen door rechters. Shell is vorig jaar nog gedwongen om de CO2 uitstoot te verminderen omdat het ‘kan en (dus) moet’. Dit bewerkstelligd langzaam maar zeker een verandering in de fondsenindustrie. Er bestaan nog veel onduidelijkheden wat betreft wetten op dit gebied. Uiteindelijk kan het grote gevolgen hebben voor een industrie die veel al vrij gebruik heeft gemaakt van termen zoals ‘duurzaam’ en ‘ethisch’.

Een rapport van InfluenceMap presenteerde cijfers over de hoeveelheid ESG-aandelenfondsen die niet in lijn waren met het klimaat akkoord. 421 van de 593 fondsen hadden een portfolio waaruit bleek dat er nauwelijks aandacht besteed werd aan de klimaat doelen. Verder bleek uit onderzoek dat 72 van de 130 met klimaat thema ook de doelen niet respecteerden. Er werd zelfs geconstateerd dat veel van die fondsen investeerden in oliemaatschappijen zoals Chevron en Exxon Mobile. Ook de BNP Paribas, een klimaat georiënteerde bank uit Parijs, had banden met Chevron. Hier zijn ze inmiddels vanaf. Toch blijft het onrustgevend. Het lijkt me duidelijk dat fondsen met het label ‘duurzaam’ die investeren in fossiele brandstoffen dat label niet verdienen, zegt Dylan Tanner, executive director bij InfluenceMap.

Wie schrijft de regels?

De ontwikkeling van ESG-fondsen is snel gegaan. Financiële regelgeving voor dergelijke labels, als ESG, is doorgaans trager. Daardoor is het moeilijk te controleren. Een misleidend verkoopschandaal is in dit geval het gevolg. Hoewel controleren moeilijkheden met zich meebrengt is er een beweging gaande waarin toezichthouders de regels verscherpen waardoor beleggers de claims van fondsen kunnen toetsen. The Competition and Markets Authority heeft een code voor groene claims uitgevaardigd. Hiermee kunnen bedrijven gedetailleerd inzicht krijgen in hoe zij verantwoorde en oprechte claims kunnen maken op het gebied van ESG’s. Ook benoemd Advertising Standards Agency het belang van controle op ads. Mensen onderzoeken en regelen hun beleggingen tenslotte vaker zelf.

Insiders die het belang inzien van oprechte claims over ESG’s zijn aan het kijken of procesvoering mogelijk is. In Italië is, in een recentelijke zaak tussen microfiber producent Alcantara en rivaal Miko, geëist om te stoppen met het maken van valse groene claims die vaag en niet te verifiëren zijn.

Uiteindelijk is het voor fondsen belangrijk om valse claims te beperken omdat het, zoals eerder gezegd, voor grote problemen kan zorgen. Een van die problemen kan te maken hebben met het begrip “verlies”. In theorie zou een belegger die geld had gestoken in een ESG-fonds dat in ‘vuile’ aandelen belegde, uiteindelijk meer geld kunnen verdienen dan hij zou hebben gedaan in een fonds dat alleen in duurzame bedrijven belegde. Maar hij zou kunnen argumenteren dat hij nog steeds een verlies heeft geleden, op basis van de schade die de belegging aan het milieu heeft toegebracht.

Strengere wetgeving is voor de toekomst dus van belang. En dergelijken begrippen zoals verlies moeten geconcretiseerd worden om er echt uitspraak over te doen. Hoewel men al kan spreken van een nieuw misleidend verkoopschandaal, is de zaak nog niet verloren.

Bron: Fletcher, L, Oliver, J. (2022, 20 februari). Green investing: the risk of a new mis-selling scandal. Geraadpleegd op 5 maart 2022, van https://www.ft.com/content/ae78c05a-0481-4774-8f9b-d3f02e4f2c6f