De ozonlaag is al sinds de industrialisatie, het begin van de grote uitstoot, aan het slinken. In 1985 kreeg de wereld een waarschuwing van de Britisch Antarctic service; de ozonlaag boven Antarctica is aan het verdwijnen. De United Nations dachten na over een oplossing, waar twee jaar later het Montreal Protocol agreement uit kwam. Dit beleid zorgde voor het verbannen van chemicaliën, verantwoordelijk voor het eroderen van de stratosfeer, de beschermlaag van de aarde tegen de straling van de zon.

Een deel van de opwarming van de aarde is toe te spelen op een te veel aan CO2 en stikstof dat in de atmosfeer ronddwaalt. Maar er is nog een andere gas dat extensiever in de atmosfeer zweeft, een tijdje geleden gelukkig al verbannen. En maar goed ook want dit had ervoor kunnen zorgen dat de aarde al een stuk warmer was.

De opwarming van de aarde is sinds de industrialisatie gemiddeld zo’n 1,3 graden Celsius gestegen. Dat lijkt misschien weinig, maar ten opzichte van de verandering van de temperaturen in het verleden is de temperatuur niet zo snel veranderd en nooit verder gekomen van 1,5 graden boven het stabiele 14 gradenpunt.

Zogenaamde Ozone depleting substances (ozon drukkende substanties), ofwel ODS’s, zijn verantwoordelijk voor zo’n 30% van het opwarmen van de aarde. Deze substanties hebben nog meer effect op de opwarming van de aarde dan gedacht. Een van de gassen die onder de ODS’s vallen is chloorfluorkoolstof (CFK), in de jaren 90 beschouwd als een wondermiddel en gebruikt voor spuitbussen en koelkasten bijvoorbeeld. Deze chloorfluorkoolstoffen reageren niet met andere gassen waardoor ze tot 85 jaar in de atmosfeer blijven hangen. Dit komt omdat de troposfeer minder fotonen bevat die de moleculen van de CFK vernietigen. Dit is wel het geval in de stratosfeer. De vernietiging van die CFK’s in de stratosfeer slaan op hun beurt het gat in de ozonlaag.

Sinds het verbannen van de chemicaliën die de atmosfeer verorberen heeft de ozonlaag zich al kunnen herstellen. Wetenschappers denken echter dat het zich pas volledig heeft herstelt in 2066. Het effect van de ODS’s is groter dan gedacht. Als deze stoffen nooit massaal geproduceerd waren zou Antarctica 55% koeler zijn en zou er zo’n 45% meer ijs zijn in september. En omdat de Montreal Protocol agreement er voor zorgde dat ODS’s verbannen werden is volgens nieuw onderzoek voorkomen dat de aarde in 2050 1 graden Celsius warmer zou zijn. Of het volledig de intentie was van de toenmalig verantwoordelijk diplomaten blijft voor altijd een raadsel. Het belangrijkste blijft dat de opwarming van de aarde tot nog toe binnen de perken blijft.

Het effect van de opwarming van de aarde

Daarmee is niet gezegd dat de strijd voor het reduceren van uitstoot gestreden is. Het effect van de opwarming van de aarde is aanzienlijk. En hoewel we goed bezig zijn met z’n allen, en deze klimaatmeevallertjes helpen, blijft de aarde opwarmen doordat de uitstoot blijft stijgen.

Vooral de landen die het al moeilijk hebben lijden het meest. De opwarming van de aarde resulteert in lange droge periodes en periodes van hitte en bederf. In onder anderen Afrikaanse landen en India zorgt dit voor schrale oogsten en dus minder inkomsten. Ze hebben een te kort aan eerste levensmiddelen, wat zijn effect heeft op de economische ontwikkeling van deze landen.

Recentelijk zijn er tijdens de overstromingen in Noord-Italië al meer dan 8 mensen omgekomen. En zo zijn er meer voorbeelden van extreme weersomstandigheden zoals, frequentere en intensere orkanen, tornado’s, hittegolven en sneeuwstormen die veel economische schade aanrichten. Allemaal te danken aan een warmer klimaat.

Ook ecosystemen, die door miljoenen jaren heen zijn geëvolueerd, hebben zich ontwikkeld met een van de belangrijkste parameters; temperatuur. De ene schakel in het ecosysteem is beter bestand tegen flinke schommelingen in temperatuur dan de ander, afhankelijk van het klimaat waar het zich gevormd heeft. Bij het verwarmen van de aarde zullen de minst weerbare schakels van zo’n ecosysteem dus omvallen. Biodiversiteit daalt en daarmee de waarschijnlijkheid dat een bepaald ecosysteem blijft bestaan.

Als mensen zijn we afhankelijk van ecosystemen voor het voorzien van voedsel, water, zuurstof, medicijnen, noem het maar op. Zo ongeveer de helft van de zuurstof beschikbaar op aarde wordt voorzien door zeeën en oceanen. Dit zijn ook een van de meest kwetsbare ecosystemen. Koraalriffen zijn de ecosystemen met de grootste biodiversiteit onder water. En meteen ook een van de waardevolste. De verbleking van de koraalriffen wereldwijd is voor iedereen wel bekend. Maar dat dit komt door een variatie van 1 graden Celsius is voor velen onbekend. Als de aarde op blijft warmen en koraalriffen verdwijnen kan dit catastrofale gevolgen hebben voor de planeet in zijn geheel.

De titel van dit artikel zegt het al: “we zijn per toeval dichter bij”. Dit geeft hoop en laat zien dat de maatregelen die we opstellen niet voor niks zijn. Het Montreal Protocol heeft zijn effect op de toekomst. Het verdrag dat in 1987 vorm kreeg beschermt de generaties van 2050, bijna een eeuw later. Laat dit een voorbode zijn voor het toewerken naar ‘net zero’ waar we onszelf op dit moment voor inzetten. Een voorbode voor het voorkomen van problemen in de toekomst, maar deze keer met absolute intentie.